Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus dengue gây ra. Chưa có biện pháp điều trị đặc hiệu bệnh. Vậy có nên dùng kháng sinh để điều trị triệu chứng sốt xuất huyết không?

Bệnh sốt xuất huyết là gì?

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm do virus dengue gây ra. Biến đổi khí hậu, đặc biệt là nhiệt độ ấm lên có liên quan đến sự lây lan của muỗi vằn Aedes aegypti là vật trung gian truyền bệnh chính. Bệnh lây truyền qua vết đốt của muỗi cái Aedes aegypti.

Bệnh thường khởi phát với triệu chứng sốt cao đột ngột. Kèm theo đau đầu, đau sau hốc mắt, đau mỏi cơ khớp, ban đỏ hoặc ban xuất huyết ngoài da. Bệnh cạnh đó còn có thể buồn nôn, nôn, tiêu chảy.

Có nên tự mua kháng sinh để uống khi mắc sốt xuất huyết không?

Không. Người mắc sốt xuất huyết không nên tự ý dùng kháng sinh vì một số lý do như sau:

Trước tiên, nguyên nhân gây bệnh là virus trong khi đó kháng sinh chỉ có tác dụng với vi khuẩn. Hay nói cách khác, kháng sinh không tiêu diệt được virus dengue gây bệnh. 

Thứ hai, tự ý sử dụng kháng sinh không đúng làm tăng nguy cơ đề kháng kháng sinh. Có nghĩa là mầm bệnh hay vi khuẩn có khả năng tạo ra cách chống lại thuốc kháng sinh làm cho kháng sinh không thể tiêu diệt hoặc ngăn chặn được sự phát triển của chúng. Hiện tượng này còn được gọi là “nhờn” kháng sinh. Dẫn tới hậu quả là kháng sinh kém hoặc không còn hiệu quả điều trị khi bị nhiễm khuẩn lần sau.

Ngoài ra, tự ý sử dụng kháng sinh gây lãng phí tiền bạc. Hơn nữa, việc đó càng khiến người bệnh mệt mỏi, có thể gặp tác dụng phụ của thuốc làm diễn biến bệnh phức tạp, lâu hồi phục; thậm chí có nguy cơ chuyển bệnh nặng.

Điều trị sốt xuất huyết như thế nào?

Hiện nay chưa có biện pháp điều trị đặc hiệu bệnh sốt xuất huyết. Bệnh thường có diễn biến tự thoái lui (self-limited). Biện pháp chủ yếu là điều trị triệu chứng như: hạ sốt, bù dịch, điện giải. Đa số người bệnh có thể điều trị theo đơn tại nhà. Theo dõi sát người bệnh và cần nhập viện ngay khi có một trong các dấu hiệu sau:

– Người bệnh thấy khó chịu hơn mặc dù sốt giảm hoặc hết sốt.

– Không ăn, uống được.

– Nôn ói nhiều.

– Đau bụng nhiều.

– Tay chân lạnh, ẩm.

– Mệt lả, bứt rứt.

– Chảy máu mũi, miệng hoặc xuất huyết âm đạo.

– Không tiểu trên 6 giờ.

– Biểu hiện hành vi thay đổi như lú lẫn, tăng kích thích, vật vã hoặc li bì.

Khi nào sử dụng thuốc kháng sinh ở người mắc sốt xuất huyết?

Người bệnh được chỉ định dùng khi sinh nếu mắc sốt xuất huyết nặng có nguy cơ nhiễm khuẩn thứ phát hoặc đã có các biển hiện, xét nghiệm bằng chứng nhiễm khuẩn thứ phát. 

Ngoài ra, trường hợp vừa nhiễm virus dengue vừa nhiễm một loại vi khuẩn gây bệnh thì cũng sẽ dùng thuốc kháng sinh. Việc sử dụng kháng sinh gì và cách sử dụng như thế nào cần thực hiện theo đơn điều trị của bác sĩ.

Để được giải đáp thắc mắc từ Đội ngũ Bác sĩ về bệnh sốt xuất huyết và biện pháp hồi phục sức khỏe cho mình và người thân, Bạn hãy nhấn tham gia Nhóm zalo Bacsi Online.

Tài liệu tham khảo

1. Sandopa, Dhanunjaya, et al. “Prescribing antibiotics to pediatric dengue: increasing risk of bacterial resistance.” Paediatrica Indonesiana 58.1 (2018): 53-8.

2. Siregar, A. S., et al. “The relationship between antibiotics treatment with length of stay and the daily temperature fluctuation of child patients infected by dengue at UNS Hospital.” IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. Vol. 824. No. 1. IOP Publishing, 2021.

3. Adrizain, Riyadi, Djatnika Setiabudi, and Alex Chairulfatah. “The inappropriate use of antibiotics in hospitalized dengue virus-infected children with presumed concurrent bacterial infection in teaching and private hospitals in Bandung, Indonesia.” PLoS neglected tropical diseases 13.6 (2019): e0007438.

4. Wijesinghe, Aruna, et al. “Fatal co-infection with leptospirosis and dengue in a Sri Lankan male.” BMC Research Notes 8.1 (2015): 1-3.

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm do một trong 4 chủng virus dengue gây ra. Mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh. Tuy nhiên ở người lớn tuổi, triệu chứng bệnh thường không điển hình và đặc biệt là tăng nguy cơ sốt xuất huyết nặng, sốc sốt xuất huyết.

Biểu hiện sốt xuất huyết không điển hình ở người lớn tuổi

Sốt xuất huyết điển hình thường khởi phát với triệu chứng sốt cao đột ngột. Kèm theo đau đầu nhiều, đau sau hốc mắt, đau mỏi cơ khớp. Ngoài ra, có thể buồn nôn, nôn, tiêu chảy, ban xuất huyết ngoài da.

Ở người lớn tuổi, chức năng hệ miễn dịch suy giảm dẫn tới biểu hiện triệu chứng không điển hình khi mắc bệnh nhiễm khuẩn hay nhiễm virus. Người cao tuổi nhiễm virus dengue cũng thường biểu hiện với triệu chứng không điển hình: chỉ có sốt, ít có các biểu hiện khác như đau đầu, đau mỏi cơ,…

Biểu hiện sốt xuất huyết

Nghiên cứu của tác giả Lee và cộng sự cho thấy,  gần một nửa người trên 65 tuổi mắc sốt xuất huyết thường chỉ biểu hiện duy nhất triệu chứng sốt mà không kèm theo dấu hiệu khác. Tương tự, nghiên cứu trên 6989 người nhiễm sốt xuất huyết, trong đó có 295 người từ 60 trở lên tại Singapore cho thấy người bệnh cao tuổi ít có triệu chứng đau đầu, buồn nôn, ban ngoài da hơn… so với nhóm trẻ tuổi.

Tăng nguy cơ diễn biến nặng ở người cao tuổi khi nhiễm sốt xuất huyết

So với những người trẻ tuổi, người cao tuổi tăng nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết nặng và sốc sốt xuất huyết. Điều này đã được báo cáo trong nhiều nghiên cứu ở các khu vực khác nhau trên thế giới, dù hệ thống chăm sóc y tế ở khu vực đó phát triển hay kém phát triển.

Sốt xuất huyết dự phòng tổn thương gan

Trong đợt bùng phát dịch sốt xuất huyết tại Đài Loan năm 2002, tỷ lệ mắc sốt xuất huyết nặng và sốc sốt xuất huyết cao nhất ở những người từ 60 tuổi trở lên. Tỷ lệ diễn biến nặng ở người cao tuổi cao gấp 7 lần so với người trẻ tuổi. 

Một nghiên cứu khác tại Singapore cho thấy trung bình khoảng 5 người cao tuổi nhiễm bệnh thì có một người mắc sốt xuất huyết nặng. Nghiên cứu tại Brazil báo cáo rằng người bệnh trong độ tuổi 60 đến 88 có nguy cơ sốt xuất huyết nặng tăng 1,5 lần so với nhóm 20 đến 59 tuổi.

Tại sao người lớn tuổi thường diễn biến nặng khi mắc sốt xuất huyết?

Một số lý do có thể góp phần gây ra diễn biến bệnh trầm trọng ở người cao tuổi khi mắc bệnh:

Trước tiên, quá trình lão hóa làm suy giảm các chức năng sinh lý các hệ cơ quan trong cơ thể và suy giảm chức năng miễn dịch.

Thứ hai, xác suất mắc bệnh sốt xuất huyết lần thứ 2 tăng lên theo độ tuổi. Người mắc bệnh lần 2 trong đời thường diễn biến nặng nề hơn lần đầu do phản ứng miễn dịch trong cơ thể.

Thứ ba, người cao tuổi thường có bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp,… dẫn tới tăng nguy cơ tiến triển bệnh nặng khi nhiễm virus dengue.

Người lớn tuổi có nên điều trị ở nhà nếu mắc sốt xuất huyết?

Không. Người lớn tuổi khi nghi ngờ nhiễm sốt xuất huyết, cần đến cơ sở y tế gần nhất để khám và xét nghiệm xác định có mắc sốt xuất huyết không.

Theo Bộ Y tế khuyến cáo, người lớn tuổi ( tử 60 tuổi trở lên) mắc sốt xuất huyết nên nhập viện, không nên tự điều trị tại nhà.

Để được giải đáp thắc mắc về bệnh sốt xuất huyết và biện pháp hồi phục sức khỏe cho mình hoặc người thân lớn tuổi sau mắc bệnh, Bạn hãy nhấn tham gia Nhóm zalo Bacsi Online.

Liệu trình 10 ngày hỗ trợ bệnh nhân sốt xuất huyết

Tài liệu tham khảo

1. Lee CC, Hsu HC, Chang CM, et al. Atypical presentations of dengue disease in the elderly visiting the ED. Am J Emerg Med. 2013;31(5):783–787.

2. Rowe EK, Leo YS, Wong JGX, et al. Challenges in dengue fever in the elderly: atypical presentation and risk of severe dengue and hospita-acquired infection. PLoS Negl Trop Dis. 2014;8(4).

3. Liu, Ching Chuan, et al. “High case-fatality rate of adults with dengue hemorrhagic fever during an outbreak in non-endemic Taiwan: risk factors for dengue-infected elders.” American Journal of Infectious Diseases 4.1 (2008): 10-17.

4. Vicente CR, Cerutti Junior C, Froschl G, et al. Influence of demographics on clinical outcome of dengue: a cross-sectional study of 6703 confirmed cases in Vitória, Espírito Santo State, Brazil. Epidemiol Infect. 2016;1–8.

5. Lee I-K, Liu J-W, Yang KD. Clinical and laboratory characteristics and risk factors for fatality in elderly patients with dengue hemorrhagic fever. Am J Trop Med Hyg. 2008;79(2):149–153.

6. Thai KTD, Nishiura H, Hoang PL, et al. Age-specificity of clinical dengue during primary and secondary infections. PLoS Negl Trop Dis. 2011;5:6.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Đội ngũ bác sĩ của Bacsi Online

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus dengue gây nên. Gan là cơ quan tổn thương do virus dengue hay gặp nhất. Mức độ tổn thương gan đa dạng từ tăng men gan tới suy gan cấp, đe dọa tính mạng.

Sốt xuất huyết là gì?

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do một trong 4 chủng của virus dengue gây ra. Bệnh lây truyền qua vết đốt của muỗi cái Aedes aegypti là chủ yếu. Ngoài ra, còn có thể gặp do muỗi Aedes albopictus.   

Tại sao người bệnh sốt xuất huyết lại tăng men gan?

Gan là mục tiêu tấn công quan trọng của virus dengue khi xâm nhập vào cơ thể. Đồng thời, đây là cơ quan tổn thương hay gặp nhất ở người mắc sốt xuất huyết. Tổn thương gan mà cụ thể là tổn thương các tế bào gan gây tăng men gan, gồm tăng AST (GOT) và tăng ALT (GPT). 

Ngoài ra, người nhiễm sốt xuất huyết bị tổn thương gan còn có các triệu chứng như: buồn nôn/nôn, chán ăn, đau bụng, gan to, vàng da.  Xét nghiệm có tăng bilirubin máu, giảm albumin và protein máu.

Tăng men gan do virus dengue có hay gặp không?

Tăng men gan là dấu hiệu tổn thương gan hay gặp nhất ở người bị sốt xuất huyết. Theo các nghiên cứu cho thấy, 63%-97% người bệnh sốt xuất huyết tăng AST và  45%-96% người bệnh tăng ALT.

Cơ chế tổn thương gan do sốt xuất huyết dengue là gì?

Virus dengue trực tiếp tấn công tế bào gan và tế bào Kupffer tại gan. Hậu quả gây chết tế bào gan.

Khi một người nhiễm sốt xuất huyết lần thứ 2 trở đi với chủng khác của virus dengue, phản ứng miễn dịch trong cơ thể gây ra “cơn bão” cytokine (các chất viêm). Các cytokine tràn ngập trong máu, như một cơn bão… gây nên các phản ứng viêm ở khắp nơi trong cơ thể. Dẫn tới tổn thương nhiều cơ quan bao gồm cả gan.

Ngoài ra, sử dụng thuốc hạ sốt paracetamol (Acetaminophen) quá liều lượng, không đúng chỉ định cũng là một nguyên nhân làm nặng tình trạng tổn thương gan ở người bệnh sốt xuất huyết.

Đặc điểm tăng men gan trong sốt xuất huyết dengue?

Đa số các nghiên cứu chỉ ra rằng: ở người mắc sốt xuất huyết, AST thường tăng cao hơn ALT. Hay nói cách khác tỷ lệ AST/ALT lớn hơn 1. Đây là một đặc điểm giúp phân biệt tổn thương gan do virus dengue với viêm gan cấp do virus viêm gan A, B, C.

Các trường hợp sốt xuất huyết nặng có men gan tăng cao hơn trường hợp sốt xuất huyết không có biến chứng. Ở người bệnh, nồng độ trung bình của AST dao động khoảng 93,3-174 U/L; trong khi đó, nồng độ ALT trong khoảng 86-88,5 U/L.

Men gan (AST, ALT) đặc biệt tăng cao ở tuần thứ nhất của bệnh sốt xuất huyết. Theo dõi nồng độ men gan là một yếu tố tiên lượng nặng ở bệnh nhân sốt xuất huyết.

Để được giải đáp thắc mắc về bệnh sốt xuất huyết, các biện pháp bảo vệ gan, hạ men gan khi mắc bệnh, Bạn hãy nhấn tham gia Nhóm zalo Bacsi Online.

Tài liệu tham khảo

1. Samanta J, Sharma V. Dengue and its effects on liver. World J Clin Cases. 2015 Feb 16;3(2):125-31. doi: 10.12998/wjcc.v3.i2.125. PMID: 25685758; PMCID: PMC4317605.

2. Souza LJ, Alves JG, Nogueira RM, Gicovate Neto C, Bastos DA, Siqueira EW, Souto Filho JT, Cezário Tde A, Soares CE, Carneiro Rda C. Aminotransferase changes and acute hepatitis in patients with dengue fever: analysis of 1,585 cases. Braz J Infect Dis. 2004;8:156–163.

3. Parkash O, Almas A, Jafri SM, Hamid S, Akhtar J, Alishah H. Severity of acute hepatitis and its outcome in patients with dengue fever in a tertiary care hospital Karachi, Pakistan (South Asia) BMC Gastroenterol. 2010;10:43.

4. Couvelard A, Marianneau P, Bedel C, Drouet MT, Vachon F, Hénin D, Deubel V. Report of a fatal case of dengue infection with hepatitis: demonstration of dengue antigens in hepatocytes and liver apoptosis. Hum Pathol. 1999;30:1106–1110.

5. Marianneau P, Steffan AM, Royer C, Drouet MT, Jaeck D, Kirn A, Deubel V. Infection of primary cultures of human Kupffer cells by Dengue virus: no viral progeny synthesis, but cytokine production is evident. J Virol. 1999;73:5201–5206. 

6. Seneviratne SL, Malavige GN, de Silva HJ. Pathogenesis of liver involvement during dengue viral infections. Trans R Soc Trop Med Hyg. 2006;100:608–614.