Danh mục: Bệnh truyền nhiễm

Theo nghiên cứu mới đây trên tạp chí JAMA, nồng độ testosterone  (hormone sinh dục nam) thấp có thể làm tăng nguy cơ mắc COVID-19 nặng ở nam giới.

Nhìn chung, nam giới mắc COVID-19 thường có tình trạng bệnh nặng hơn phụ nữ.

Tác giả Abhinav Diwan, giáo sư Đại học y Washington, Mỹ, cho biết: “Trong đại dịch COVID-19, có một quan niệm rằng testosterone là không tốt. Nhưng kết quả nghiên cứu cho thấy điều ngược lại, bệnh nhân nam có nồng độ testosterone càng thấp thì càng có nguy cơ cao bị tình trạng bệnh trầm trọng và tử vong do COVID-19, cao hơn nhiều so với với các bệnh nhân nam có mức độ testosterone cao hơn.”

Trước đó, giáo sư Abhinav Diwan và các đồng nghiệp đã định lượng nồng độ một số hormone trong máu của 143 bệnh nhân COVID-19, gồm cả nam và nữ, nhập viện điều trị.

Phân tích kết quả cho thấy không có mối tương quan nào giữa nồng độ của các loại nội tiết tố và mức độ nghiêm trọng của COVID-19 ở phụ nữ. Còn ở nam giới, nồng độ testosterone có liên quan với mức độ bệnh.

Bệnh nhân nam với nồng độ testosterone thấp nhất có nguy cơ phải thở máy, phải nằm tại phòng chăm sóc đặc biệt hoặc nguy cơ tử vong cao nhất.

Các chuyên gia cho biết, điều trị nam giới có nồng độ testosterone thấp bằng liệu pháp hormon có thể giúp giảm nguy cơ bị tình trạng bệnh nghiêm trọng khi mắc COVID-19, tuy nhiên đi kèm đó là những nguy cơ khác mà bác sĩ và bệnh nhân sẽ cần phải cân nhắc khi sử dụng hormon.

	Thể Delta	Thể Omicron
Ủ bệnh (4-7 ngày)	Giai đoạn ủ bệnh: 2-14 ngày, trung bình từ 4-7 ngày. Giai đoạn này virus sau khi nhiễm vào đang nhân lên cho đến khi đủ mạnh để bộc lộ ra triệu chứng.
Khởi phát (5-7 ngày)	Các dấu hiệu nhiễm biến thể Delta – B.1.617.2 của SARS-CoV-2 gồm: – Ho – Sốt (trên 37,5 độ C) – Đau đầu – Đau họng, rát họng – Sổ mũi, chảy mũi, ngạt mũi – Khó thở – Đau ngực, tức ngực – Đau mỏi người, đau cơ – Mất vị giác – Mất khứu giác – Đau bụng, buồn nôn – Tiêu chảy.	Các dấu hiệu nhiễm biến thể Omicron – B. 1.1.529 của COVID-19 gồm:  – Ho và chảy nước mũi – Mệt mỏi – Đau đầu – Đau cơ – Sốt – Buồn nôn – Giảm cảm giác thèm ăn – Giảm khả năng vị giác – Giảm khả năng khứu giác – Khó thở
Triệu chứng cần thông báo y tế	Chỉ cần 1 trong các triệu chứng sau: + Khó thở, đo SpO2 <95% + Đau hoặc tức ngực thường xuyên + Da, móng tay hoặc môi nhợt nhạt, xám hoặc có màu xanh, tùy vào tông da.
Phân biệt với cúm thông thường	Trong khi các triệu chứng COVID-19 thường xuất hiện từ 2 đến 14 ngày sau khi tiếp xúc với SARS-CoV-2, các triệu chứng của cảm lạnh thông thường thường xuất hiện từ 1 đến 3 ngày sau khi tiếp xúc với virus gây cảm lạnh. Một số triệu chứng của virus cúm thông thường: – Ho và chảy nước mũi – Mệt mỏi – Đau họng – Có thể có sốt – Giảm khứu giác khi có ngạt mũi Chẩn đoán khi test nhanh hoặc test PCR âm tính với COVID.
Triệu chứng hay gặp ở trẻ em	– Sốt. – Mệt mỏi. – Đau đầu. – Ho khan. – Đau họng. – Nghẹt mũi/sổ mũi,. – Mất vị giác/khứu giác. – Nôn và tiêu chảy, đau cơ… Tuy nhiên khá nhiều trẻ không có triệu chứng. – Các triệu chứng khác ít gặp hơn:  +Tổn thương da (hồng ban các đầu ‎ngón chi, nổi ban da…) + Rối loạn nhịp tim + Tổn thương thận cấp + Viêm gan
Một số triệu chứng thông báo với nhân viên y tế	Sốt trên 38 độ C kéo dài quá 5 ngày  + Trẻ lớn đã biết kêu tức ngực, trẻ nhỏ hơn thì người chăm sóc thấy trẻ quấy khóc hoặc các biểu hiện khác thường của trẻ như bỏ bú, chậm tiếp xúc, mắt kém linh hoạt. + Trẻ kêu đau rát họng, ho. + Trẻ cảm giác khó thở hoặc người lớn quan sát và nhận thấy trẻ khó thở. + Trẻ bị tiêu chảy kéo dài  + Đo SpO2 dưới 95%. + Trẻ mệt, không chịu chơi. + Trẻ ăn/bú kém, bỏ bú.

COVID-19 lây lan khi người nhiễm bệnh thở, ho hoặc hắt hơi tạo ra các giọt bắn và các hạt rất nhỏ chứa virus. Giọt bắn có thể rơi vào miệng hoặc mũi của những người ở gần hoặc bị hít vào phổi. Trong một số trường hợp, một người có thể bị nhiễm khi tay họ chạm lên mặt sau khi tiếp xúc với bề mặt ô nhiễm bởi các giọt bắn chứa virus. Người tiếp xúc gần (khoảng cách 2m) với người bệnh có nhiều khả năng bị nhiễm bệnh nhất.

COVID-19 lây lan theo ba cách chính:

• Hít phải không khí khi ở gần người bệnh thở ra các hạt rất nhỏ chứa virus.
• Giọt bắn và các hạt rất nhỏ chứa virus rơi vào mắt, mũi hoặc miệng.
• Tay có virus chạm vào mắt, mũi hoặc miệng.

Tái nhiễm virus gây bệnh COVID-19 có nghĩa là một người đã bị nhiễm, khỏi bệnh và sau đó bị nhiễm lại. Sau khi khỏi COVID-19, hầu hết người nhiễm đã khỏi sẽ có một số biện pháp bảo vệ khỏi bị tái nhiễm. Tuy nhiên, tình trạng tái nhiễm vẫn xảy ra sau khi mắc COVID-19. 

Các nhà khoa học đang tiếp túc nghiên cứu về tình trạng tái nhiễm COVID-19 để làm sáng tỏ các vần đề như:

• Tần suất tái nhiễm COVID-19 như thế nào?
• Những ai có nguy cơ cao bị tái nhiễm?
• Bao lâu sau lần nhiễm bệnh trước thì bị tái nhiễm?
• Mức độ nghiêm trọng khi tái nhiễm COVID-19 so với lần nhiễm đầu tiên?
• Nguy cơ lây truyền cho người khác sau khi tái nhiễm?

Các vấn đề hậu covid-19

F0 đã khỏi bệnh vẫn có thể gặp triệu chứng và di chứng hậu Covid-19 kéo dài như: sốt, ho, khó thở, mệt mỏi, tim đập nhanh, đau cơ bắp, rụng tóc, rối loạn nội tiết…

Một số triệu chứng có thể tự khỏi, một số biến chứng sau khi khỏi Covid trở nặng phải nhập viện điều trị, gây ảnh hưởng sức khỏe và tài chính.

BSCKII. Trần Minh Thảo, Phó trưởng khoa Khám bệnh theo yêu cầu, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết: “Ở bệnh nhân sau nhiễm covid có rất nhiều các triệu chứng làm ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất người bệnh”. Cũng theo BSCKII. Trần Minh Thảo, các triệu chứng hay gặp nhất bao gồm:

Rối loạn tâm thần kinh:

– Bồn chồn, lo lắng, dễ xúc động, khó ngủ hoặc ngủ ít

– Nặng đầu, giảm trí nhớ

– Mệt mỏi, chân tay lạnh, đổ mồ hôi trộm

Tổn thương tim và mạch máu:

– Nhịp nhanh, rối loạn nhịp tim. Nguy hiểm hơn là viêm cơ tim, tràn dịch màng ngoài tim, hình thành cục máu đông gây tắc mạch vành, nhồi máu cơm tim và suy tim.

– Di chứng mạch máu phổ biến nhất là đông máu gây huyết khối làm thuyên tắc phổi, đột quỵ não.

Hô hấp:

– Khó thở, hụt hơi

– Viêm phế quản phổi

Nhiều trường hợp bệnh nhân có triệu chứng hậu cCovid-19 nhưng đến khám muộn làm tình trạng thêm nặng nề, tăng tỷ lệ nhập viện, đặc biệt ở nhóm có bệnh lý nền như bệnh tim mạch, hô hấp, bệnh thần kinh, cơ xương khớp, nội tiết…

Các dấu hiệu cần lưu ý

Sau khi khỏi bệnh, nếu có một trong số các triệu chứng sau, người bệnh nên đi khám hậu Covid. Đặc biệt, với những người bệnh có bệnh lý nền mắc một trong các dấu hiệu trên thì phải đến bệnh viện để khám ngay.

1. Sốt nhẹ

2. Khó thở

3. Tức ngực

4. Ho kéo dài

5. Mệt mỏi

6. Đau cơ

7. Rối loạn nhịp tim

8. Rối loạn tiêu hóa

9. Huyết áp không ổn định

10. Rụng tóc…

Để giảm tỷ lệ nhập viện do hậu covid gây ra, người dân nên chủ động khám sức khỏe trong vòng 1 – 3 tháng đầu sau khi khỏi bệnh.

– Cần phải đi khám ngay sau khi khỏi bệnh với nhóm sau:

+ Có bệnh lý nền

+ Tuổi > 60 tuổi

+ Khi mắc bệnh covid đã từng phải điều trị tại khoa cấp cứu, hồi sức tích cực

+ Các đối tượng khác nhưng có các triệu chứng nặng nề hoặc bất thường phải đi khám ngay.

Hình ảnh phim của một bệnh nhân tổn thương phổi do Covid-19. Ảnh: Bệnh viện Thanh Nhàn

Tùy từng trường hợp cụ thể mà sau khi khám xong, bác sỹ sẽ cho chỉ định làm các xét nghiệm phù hợp để chẩn đoán. Thông thường sẽ cho người bệnh làm xét nghiệm cơ bản như: máu, nước tiểu, điện tim, chụp X-quang tim phổi, siêu âm tim và một số thăm dò sâu hơn nếu cần thiết (ví dụ cắt lớp phổi).

BSCKII Nguyễn Thu Hường – Trưởng Đơn nguyên Phòng, chống dịch Covid-19, Bệnh viện Thanh Nhàn, cũng cho biết, nhiều trường hợp F0 khỏi bệnh, sau khi ra viện có những tổn thương nhất định. Các bệnh nhân đến khám di chứng Covid-19 đa số người bệnh trên 60 tuổi, có bệnh nền, triệu chứng phổ biến là mệt mỏi, khó thở, hụt hơi, thể lực giảm nhiều, mất tập trung, rối loạn giấc ngủ, một số người bị rối loạn tiêu hóa…

Theo bác sĩ Hường, Covid-19 gây tổn thương đa cơ quan, di chứng có thể diễn biến nặng khi không được khám và điều trị kịp thời. Vì vậy, bác sĩ Bệnh viện Thanh Nhàn khuyến cáo, F0 là những người có tiền sử bệnh lý nền, đã dùng thuốc chống đông, chống viêm lưu ý tái khám để đề phòng vấn đề hậu Covid-19.