Gan nhiễm độc: Những cảnh báo không thể bỏ qua
Gan là cơ quan giải độc lớn nhất của cơ thể, chịu trách nhiệm lọc máu, chuyển hóa chất độc và loại bỏ các chất thải ra khỏi hệ tuần hoàn. Tuy nhiên, do phải thường xuyên tiếp xúc với các độc tố từ thực phẩm, thuốc men, rượu bia hay môi trường ô nhiễm, gan có thể bị tổn thương và trở nên quá tải, dẫn đến tình trạng gan nhiễm độc. Điều nguy hiểm là gan không có nhiều thụ thể cảm giác đau, nên các tổn thương thường tiến triển âm thầm. Nhận biết sớm các dấu hiệu của gan nhiễm độc sẽ giúp phòng tránh được nhiều hậu quả nghiêm trọng về sau.
1. Mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân
Một trong những dấu hiệu sớm nhất và phổ biến nhất khi gan bị nhiễm độc là cảm giác mệt mỏi kéo dài, dù không làm việc nặng.
Gan chịu trách nhiệm chuyển hóa năng lượng từ thức ăn. Khi gan hoạt động kém hiệu quả, quá trình chuyển hóa bị đình trệ khiến cơ thể không được cung cấp đủ năng lượng, gây cảm giác uể oải.
Ngoài ra, tích tụ độc tố trong máu do gan lọc kém cũng ảnh hưởng đến hệ thần kinh, góp phần gây ra tình trạng mệt mỏi triền miên.
2. Vàng da, vàng mắt
Tình trạng vàng da, vàng mắt thường là dấu hiệu rõ ràng của sự tổn thương gan, đặc biệt khi liên quan đến khả năng chuyển hóa bilirubin – một sản phẩm phụ của tế bào hồng cầu bị phân hủy.
Khi gan không chuyển hóa được bilirubin, chất này sẽ tích tụ trong máu và thấm vào mô, gây nên hiện tượng vàng da, vàng mắt.
Tuy đây là dấu hiệu khá muộn, nhưng lại rất đặc trưng, báo hiệu gan đang bị tổn thương nặng hoặc đang trong tình trạng quá tải do nhiễm độc.
3. Da nổi mẩn, ngứa hoặc mề đay không rõ nguyên nhân
Gan giúp loại bỏ nhiều chất chuyển hóa, hormone dư thừa và độc tố khỏi cơ thể. Khi chức năng này suy giảm, các chất độc tồn đọng có thể ảnh hưởng đến da – cơ quan đào thải phụ.
Người bệnh có thể thấy da nổi mẩn đỏ, ngứa lan tỏa, mề đay không rõ nguyên nhân, thậm chí kéo dài dai dẳng dù đã điều trị da liễu.
Ngứa là dấu hiệu điển hình trong ứ mật – một hậu quả thường gặp khi gan bị tổn thương hoặc nhiễm độc kéo dài.
4. Hơi thở có mùi hôi, đắng miệng
Khi gan hoạt động kém, khả năng khử độc các hợp chất chứa lưu huỳnh, amoniac và một số axit béo bị suy giảm, dẫn đến việc các chất này được đào thải qua phổi gây ra hơi thở hôi.
Nhiều người mô tả hơi thở có mùi “cá ươn” hoặc “kim loại” – một dấu hiệu đặc trưng của gan không khỏe.
Ngoài ra, vị đắng trong miệng vào buổi sáng, cảm giác đầy hơi, chậm tiêu cũng phản ánh tình trạng gan không đảm nhiệm tốt chức năng tiêu hóa và chuyển hóa mật.
5. Rối loạn tiêu hóa, chướng bụng, phân bất thường
Gan sản xuất mật giúp tiêu hóa chất béo. Khi gan bị nhiễm độc, sản xuất và bài tiết mật suy giảm, dẫn đến khó tiêu, đầy bụng, đặc biệt sau bữa ăn nhiều dầu mỡ.
Phân có thể thay đổi màu sắc – trở nên nhạt, sệt hoặc có mùi hôi thối rõ rệt. Một số người còn gặp tình trạng táo bón kéo dài hoặc tiêu chảy thất thường.
Những biểu hiện này rất dễ bị nhầm lẫn với bệnh lý đường ruột, nhưng thực chất lại là dấu hiệu của rối loạn chức năng gan mật.
6. Dễ bầm tím và chảy máu
Gan là nơi tổng hợp nhiều yếu tố đông máu như fibrinogen, prothrombin… Khi gan bị nhiễm độc, việc tổng hợp các yếu tố này suy giảm, khiến cơ thể dễ chảy máu, bầm tím dù va chạm nhẹ.
Một số trường hợp có thể thấy chảy máu cam, rong kinh, hoặc bầm tím tự nhiên ở tay chân mà không nhớ có va chạm gì.
Đây là dấu hiệu cảnh báo gan đã suy giảm chức năng ở mức đáng báo động và cần được thăm khám sớm.
7. Rối loạn nội tiết và tâm trạng
Gan đóng vai trò chuyển hóa hormone. Khi gan bị nhiễm độc, lượng hormone dư thừa không được xử lý triệt để, gây mất cân bằng nội tiết.
Ở nữ giới, có thể gặp tình trạng rối loạn kinh nguyệt, mụn trứng cá nặng. Ở nam giới, có thể gặp giảm ham muốn, vú to bất thường do tăng estrogen.
Ngoài ra, độc tố trong máu còn ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây rối loạn giấc ngủ, dễ cáu gắt, lo âu, hoặc thậm chí trầm cảm.
8. Nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu
Một dấu hiệu đáng lưu ý khác là nước tiểu chuyển sang màu vàng sậm hoặc nâu, dù uống đủ nước, và phân nhạt màu.
Điều này xảy ra do sự tích tụ bilirubin tự do và sự suy giảm bài tiết mật qua đường tiêu hóa – tình trạng phổ biến ở những người có gan tổn thương hoặc nhiễm độc nặng.
Nếu đi kèm với vàng da, đây là một dấu hiệu nghiêm trọng cần được can thiệp y tế ngay.
Khi nào cần đi khám gan?
Nếu bạn có từ 2 dấu hiệu trở lên trong các triệu chứng nêu trên, đặc biệt khi tình trạng kéo dài, tái đi tái lại dù đã điều trị thông thường, bạn nên đến cơ sở y tế có chuyên khoa gan mật để được đánh giá chức năng gan qua các xét nghiệm men gan, bilirubin, siêu âm gan…
Kết luận
Gan là cơ quan “im lặng”, nhưng một khi đã lên tiếng thì thường tổn thương không còn nhẹ. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu của gan nhiễm độc là vô cùng quan trọng để ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm như viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan. Bên cạnh việc tránh rượu bia, ăn uống lành mạnh và ngủ nghỉ hợp lý, bạn cũng có thể sử dụng các sản phẩm hỗ trợ bảo vệ gan có nguồn gốc thảo dược đã được kiểm chứng lâm sàng.
