Ảnh hưởng COVID đến phụ nữ

COVID-19 và sức khỏe sinh sản phụ nữ

Đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống của dân số toàn cầu. Căng thẳng, lo âu được biết đến là yếu tố có thể gây bất thường chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ. Vậy đại dịch COVID-19 ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe sinh sản ở phụ nữ?

Để đánh giá tác động của dịch COVID-19 tới sức khỏe sinh sản ở phụ nữ, Niamh Phelan và cộng sự công tác tại Khoa Nội tiết, Đại học Tallaght (Ireland)  đã khảo sát 1031 phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Kết quả nghiên cứu cho thấy các thay đổi chu kỳ kinh nguyệt cũng như thay đổi về lối sống và sức khỏe tâm thần ở phụ nữ trong đại dịch COVID-19.

womencovid-19_effects

womencovid-19_effects

1. Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt trong đại dịch COVID-19

Gần một nửa phụ nữ được khảo sát cho biết có thay đổi về chu kỳ kinh nguyệt:

– Các triệu chứng trước kỳ kinh nguyệt trở nên trầm trọng hơn (53%). 

– Trong giai đoạn dịch, tỷ lệ phụ nữ chậm kinh cao hơn so với trước đó. 9% chậm kinh mới xuất hiện từ khi dịch COVID-19 xảy ra. 

– Kinh nguyệt ra nhiều (47%)

– Tỷ lệ đau bụng kinh tăng (49%); 30% mới xuất hiện đau bụng kinh trong giai đoạn dịch

– Giảm ham muốn tình dục (45%)

2. Thay đổi lối sống và sức khỏe tâm thần trong đại dịch COVID-19

Khoảng 2/3 phụ nữ đã tăng cân trong giai đoạn dịch COVID-19.  Một nửa số được hỏi cho biết chế độ dinh dưỡng của họ trở nên kém lành mạnh hơn. Tỷ lệ uống quá nhiều rượu tăng hơn 1,5 lần so với trước dịch.

Có sự gia tăng đáng kể các triệu chứng rối loạn sức khỏe tâm thần ở phụ nữ trong đại dịch COVID-19. 84% phụ nữ bị ít nhất một triệu chứng rối loạn như: chán nản (50%), lo lắng (50%), ngủ ít (49%), giảm khả năng tập trung (36%),… Hai tác nhân gây căng thẳng hay gặp nhất là căng thẳng do công việc và khó khăn trong tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Những phụ nữ trải qua ít nhất một rối loạn sức khỏe tâm thần (chán nản, lo lắng, căng thẳng) có nhiều nguy cơ rối loạn chu kỳ kinh nguyệt từ khi dịch COVID-19 xảy ra: tỷ lệ đau bụng kinh tăng, triệu chứng trước kỳ kinh trầm trọng hơn, cũng như giảm ham muốn tình dục so với trước dịch.


trịeu chung covid

Các triệu chứng covid-19

Thể Delta Thể Omicron
Ủ bệnh

(4-7 ngày)

Giai đoạn ủ bệnh: 2-14 ngày, trung bình từ 4-7 ngày. Giai đoạn này virus sau khi nhiễm vào đang nhân lên cho đến khi đủ mạnh để bộc lộ ra triệu chứng.
Khởi phát

(5-7 ngày)

Các dấu hiệu nhiễm biến thể Delta – B.1.617.2 của SARS-CoV-2 gồm:

– Ho

– Sốt (trên 37,5 độ C)

– Đau đầu

– Đau họng, rát họng

– Sổ mũi, chảy mũi, ngạt mũi

– Khó thở

– Đau ngực, tức ngực

– Đau mỏi người, đau cơ

– Mất vị giác

– Mất khứu giác

– Đau bụng, buồn nôn

– Tiêu chảy.

Các dấu hiệu nhiễm biến thể Omicron – B. 1.1.529 của COVID-19 gồm:

 – Ho và chảy nước mũi

– Mệt mỏi

– Đau đầu

– Đau cơ

– Sốt

– Buồn nôn

– Giảm cảm giác thèm ăn

– Giảm khả năng vị giác

– Giảm khả năng khứu giác

– Khó thở

 

 

Triệu chứng cần thông báo y tế Chỉ cần 1 trong các triệu chứng sau:

+ Khó thở, đo SpO2 <95%

+ Đau hoặc tức ngực thường xuyên

+ Da, móng tay hoặc môi nhợt nhạt, xám hoặc có màu xanh, tùy vào tông da.

Phân biệt với cúm thông thường Trong khi các triệu chứng COVID-19 thường xuất hiện từ 2 đến 14 ngày sau khi tiếp xúc với SARS-CoV-2, các triệu chứng của cảm lạnh thông thường thường xuất hiện từ 1 đến 3 ngày sau khi tiếp xúc với virus gây cảm lạnh.

Một số triệu chứng của virus cúm thông thường:

– Ho và chảy nước mũi

– Mệt mỏi

– Đau họng

– Có thể có sốt

– Giảm khứu giác khi có ngạt mũi

Chẩn đoán khi test nhanh hoặc test PCR âm tính với COVID.

Triệu chứng hay gặp ở trẻ em – Sốt.

– Mệt mỏi.

– Đau đầu.

– Ho khan.

– Đau họng.

– Nghẹt mũi/sổ mũi,.

– Mất vị giác/khứu giác.

– Nôn và tiêu chảy, đau cơ…

Tuy nhiên khá nhiều trẻ không có triệu chứng.

– Các triệu chứng khác ít gặp hơn: 

+Tổn thương da (hồng ban các đầu ‎ngón chi, nổi ban da…)

+ Rối loạn nhịp tim

+ Tổn thương thận cấp

+ Viêm gan

 

Một số triệu chứng thông báo với nhân viên y tế Sốt trên 38 độ C kéo dài quá 5 ngày 

+ Trẻ lớn đã biết kêu tức ngực, trẻ nhỏ hơn thì người chăm sóc thấy trẻ quấy khóc hoặc các biểu hiện khác thường của trẻ như bỏ bú, chậm tiếp xúc, mắt kém linh hoạt.

+ Trẻ kêu đau rát họng, ho.

+ Trẻ cảm giác khó thở hoặc người lớn quan sát và nhận thấy trẻ khó thở.

+ Trẻ bị tiêu chảy kéo dài 

+ Đo SpO2 dưới 95%.

+ Trẻ mệt, không chịu chơi.

+ Trẻ ăn/bú kém, bỏ bú.


covid lây nhiễm

COVID-19 lây lan như thế nào?

COVID-19 lây lan khi người nhiễm bệnh thở, ho hoặc hắt hơi tạo ra các giọt bắn và các hạt rất nhỏ chứa virus. Giọt bắn có thể rơi vào miệng hoặc mũi của những người ở gần hoặc bị hít vào phổi. Trong một số trường hợp, một người có thể bị nhiễm khi tay họ chạm lên mặt sau khi tiếp xúc với bề mặt ô nhiễm bởi các giọt bắn chứa virus. Người tiếp xúc gần (khoảng cách 2m) với người bệnh có nhiều khả năng bị nhiễm bệnh nhất.

COVID-19 lây lan theo ba cách chính:

  • Hít phải không khí khi ở gần người bệnh thở ra các hạt rất nhỏ chứa virus.
  • Giọt bắn và các hạt rất nhỏ chứa virus rơi vào mắt, mũi hoặc miệng.
  • Tay có virus chạm vào mắt, mũi hoặc miệng.

tái nhiễm covid

Tái nhiễm COVID-19

Tái nhiễm virus gây bệnh COVID-19 có nghĩa là một người đã bị nhiễm, khỏi bệnh và sau đó bị nhiễm lại. Sau khi khỏi COVID-19, hầu hết người nhiễm đã khỏi sẽ có một số biện pháp bảo vệ khỏi bị tái nhiễm. Tuy nhiên, tình trạng tái nhiễm vẫn xảy ra sau khi mắc COVID-19. 

Các nhà khoa học đang tiếp túc nghiên cứu về tình trạng tái nhiễm COVID-19 để làm sáng tỏ các vần đề như:

  • Tần suất tái nhiễm COVID-19 như thế nào?
  • Những ai có nguy cơ cao bị tái nhiễm?
  • Bao lâu sau lần nhiễm bệnh trước thì bị tái nhiễm?
  • Mức độ nghiêm trọng khi tái nhiễm COVID-19 so với lần nhiễm đầu tiên?
  • Nguy cơ lây truyền cho người khác sau khi tái nhiễm?

bác sĩ khám bệnh

10 dấu hiệu cảnh báo cần đi khám hậu Covid-19

Các vấn đề hậu covid-19

F0 đã khỏi bệnh vẫn có thể gặp triệu chứng và di chứng hậu Covid-19 kéo dài như: sốt, ho, khó thở, mệt mỏi, tim đập nhanh, đau cơ bắp, rụng tóc, rối loạn nội tiết…

Một số triệu chứng có thể tự khỏi, một số biến chứng sau khi khỏi Covid trở nặng phải nhập viện điều trị, gây ảnh hưởng sức khỏe và tài chính.

BSCKII. Trần Minh Thảo, Phó trưởng khoa Khám bệnh theo yêu cầu, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết: “Ở bệnh nhân sau nhiễm covid có rất nhiều các triệu chứng làm ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất người bệnh”. Cũng theo BSCKII. Trần Minh Thảo, các triệu chứng hay gặp nhất bao gồm:

Rối loạn tâm thần kinh:

– Bồn chồn, lo lắng, dễ xúc động, khó ngủ hoặc ngủ ít

– Nặng đầu, giảm trí nhớ

– Mệt mỏi, chân tay lạnh, đổ mồ hôi trộm

Tổn thương tim và mạch máu:

– Nhịp nhanh, rối loạn nhịp tim. Nguy hiểm hơn là viêm cơ tim, tràn dịch màng ngoài tim, hình thành cục máu đông gây tắc mạch vành, nhồi máu cơm tim và suy tim.

– Di chứng mạch máu phổ biến nhất là đông máu gây huyết khối làm thuyên tắc phổi, đột quỵ não.

Hô hấp:

– Khó thở, hụt hơi

– Viêm phế quản phổi

Nhiều trường hợp bệnh nhân có triệu chứng hậu cCovid-19 nhưng đến khám muộn làm tình trạng thêm nặng nề, tăng tỷ lệ nhập viện, đặc biệt ở nhóm có bệnh lý nền như bệnh tim mạch, hô hấp, bệnh thần kinh, cơ xương khớp, nội tiết…

Các dấu hiệu cần lưu ý

Sau khi khỏi bệnh, nếu có một trong số các triệu chứng sau, người bệnh nên đi khám hậu Covid. Đặc biệt, với những người bệnh có bệnh lý nền mắc một trong các dấu hiệu trên thì phải đến bệnh viện để khám ngay.

1. Sốt nhẹ

2. Khó thở

3. Tức ngực

4. Ho kéo dài

5. Mệt mỏi

6. Đau cơ

7. Rối loạn nhịp tim

8. Rối loạn tiêu hóa

9. Huyết áp không ổn định

10. Rụng tóc…

Để giảm tỷ lệ nhập viện do hậu covid gây ra, người dân nên chủ động khám sức khỏe trong vòng 1 – 3 tháng đầu sau khi khỏi bệnh.

– Cần phải đi khám ngay sau khi khỏi bệnh với nhóm sau:

+ Có bệnh lý nền

+ Tuổi > 60 tuổi

+ Khi mắc bệnh covid đã từng phải điều trị tại khoa cấp cứu, hồi sức tích cực

+ Các đối tượng khác nhưng có các triệu chứng nặng nề hoặc bất thường phải đi khám ngay.

 

Hình ảnh phim của một bệnh nhân tổn thương phổi do Covid-19. Ảnh: Bệnh viện Thanh Nhàn

Tùy từng trường hợp cụ thể mà sau khi khám xong, bác sỹ sẽ cho chỉ định làm các xét nghiệm phù hợp để chẩn đoán. Thông thường sẽ cho người bệnh làm xét nghiệm cơ bản như: máu, nước tiểu, điện tim, chụp X-quang tim phổi, siêu âm tim và một số thăm dò sâu hơn nếu cần thiết (ví dụ cắt lớp phổi).

BSCKII Nguyễn Thu Hường – Trưởng Đơn nguyên Phòng, chống dịch Covid-19, Bệnh viện Thanh Nhàn, cũng cho biết, nhiều trường hợp F0 khỏi bệnh, sau khi ra viện có những tổn thương nhất định. Các bệnh nhân đến khám di chứng Covid-19 đa số người bệnh trên 60 tuổi, có bệnh nền, triệu chứng phổ biến là mệt mỏi, khó thở, hụt hơi, thể lực giảm nhiều, mất tập trung, rối loạn giấc ngủ, một số người bị rối loạn tiêu hóa…

Theo bác sĩ Hường, Covid-19 gây tổn thương đa cơ quan, di chứng có thể diễn biến nặng khi không được khám và điều trị kịp thời. Vì vậy, bác sĩ Bệnh viện Thanh Nhàn khuyến cáo, F0 là những người có tiền sử bệnh lý nền, đã dùng thuốc chống đông, chống viêm lưu ý tái khám để đề phòng vấn đề hậu Covid-19.